«هم حج هم پولم را از دست دادم و سه سال طول کشید تا آن را پس بگیرم» - BBC News فارسی (2024)

سلیمان الشاعر، یک جوان فلسطینی با پاسپورت مصری است که با حالتی از دلشکستگی و شوک در داخل دفتر کمیته ملی حج و عمره در عربستان سعودی نشسته است.

او ساعاتی پیش متوجه شد که قربانی آنچه که کلاهبرداری می‌نامد شده و عامل آن یک شرکت زیارتی حج «جعلی» بوده که مجوزهای زیارتی جعلی را برای او ارسال کرده است.

کمتر از یک هفته قبل، سلیمان از مصر با ویزای توریستی عربستان وارد مکه شده بود.

پس از ورود با شرکتی تماس گرفت که سفر زیارتی کامل حج را با قیمت‌های «جذاب» در شبکه های اجتماعی تبلیغ می‌کرد. او امیدوار بود که مجوز زیارت را بدینگونه به دست آورد.

او می‌گوید در دام آگهی «گمراه‌کننده» شرکتی افتاد که ادعا می‌کرد در امارات متحده عربی مستقر است.

این مرد می‌گوید: «من به آنها (یعنی به‌این شرکت) ۶۰۰۰ درهم (۱۶۰۰ دلار) برای گرفتن مجوز حج پرداخت کردم، آنها مجوز و بارکد حج را برایم فرستادند. اما بعدا متوجه شدم که همه این اوراق و اسناد جعلی بوده و از من کلاهبرداری شده است.»

نتیجه مهم این ماجرا این است که سلیمان امسال نمی‌تواند حج را انجام دهد و باید با محرومیت از زیارت به خاطر کلاهبرداری شرکت کنار بیاید.

او می‌گوید که نتوانسته است پولش را پس بگیرد زیرا نمایندگان شرکت به تماس‌های او پاسخ نمی‌دهند.

او می‌گوید: «من هم شوکه شده‌ام و هم دلم شکسته است، هم پولم را از دست داده‌ام و هم حج امسال از دستم رفته است.»

جلوگیری از ورود برای زیارت

سعد القرشی مشاور کمیته ملی حج و عمره عربستان است که بر شرکت‌های گردشگری عربستان سعودی نظارت دارد و اعتبار مجوزهای صادر شده برای زیارت را تایید می کند.

او به بی‌بی‌سی گفت که بسیاری از افراد مانند سلیمان تنها زمانی متوجه می‌شوند که قربانی کلاهبرداری شده‌اند که به دفتر کمیته مراجعه می‌کنند.

آنها هنگام اقدام برای تکمیل تشریفات انجام حج و دریافت دستبندهایی که معمولا زائران برای نشان دادن حضور قانونی خود در آنجا به دستشان می‌بندند با یک شوک ویرانگر مواجه می‌شوند.

آقای القرشی می‎‌گوید: «زمانی که [دارندگان جواز حج] با جواز حج و بارکد به ما مراجعه می‌کنند، متوجه می‌شویم که اوراق و کارت‌های شناسایی فاقد اعتبار از شرکت‌های جعلی دریافت کرده‌اند و هنگامی که این اتفاق روی دهد، این اشخاص که پول زیادی برای حج داده و این پول زیاد را به این شرکت‌ها پرداخته‌اند، نمی‌توانند حج انجام دهند.»

القرشی، که در کمیته متعلق به شورای اتاق‌های عربستان سعودی کار می‌کند، اشاره دارد که بسیاری ازاین باندها به ویژه در موسم حج در مصر، سوریه و عراق فعال هستند.

او می گوید که تنها در یک هفته حداقل سه مورد «کلاهبرداری» را مشاهده کرده است.

هشدار درباره خرید بسته سفر زیارتی در آخرین لحظات

القرشی به همه هشدار می‌دهد که مراقب شرکت‌هایی باشند که «بسته‌های زیارتی لحظات آخر» را عرضه می‌کنند و اغلب شامل بسته‌های ارزانی است که به طور گسترده در رسانه‌های اجتماعی تبلیغ می‌شود.

سلیمان الشاعر، در حالی که در دفتر کمیته ملی حج و عمره نشسته بود، تلفنی با بی‌بی‌سی صحبت کرده و گفت که با انتقال پول به شرکتی که زمان کمی را برای راستی‌آزمایی ادعای آن صرف کرده بود، مرتکب خطا شد.

او به همه مردم توصیه می‌کند از پرداخت پول به افراد یا نمایندگان شرکت‌های خارج از عربستان که ممکن است از ابزارهای غیررسمی برای صدور مجوز حج استفاده کنند، خودداری ورزند.

اظهارنظرهای جعلی و تبلیغات گمراه‌کننده

سلیمان تنها کسی نیست که به خاطر بلیط های توریستی برای حج زیان دیده است.

فاروق عبدالوهاب، پزشک مقیم بریتانیا، به بی‌بی‌سی گفته است که هرگز تصور نمی‌کرد پس از رزرو جا با یک آژانس توریستی مستقر در بریتانیا، متوجه شود که جیب خود و خانواده‌اش را خالی کرده‌اند.

فاروق که اصلا پاکستانی است، به بی‌بی‌سی گفت که باید با شرکتی که به او وعده چیزی غیرقابل دسترس را داده بود مبارزه طولانی مدت می‌کرد.

او سرانجام ۷۰۰۰ پوند را که خود و بستگانش به عنوان ودیعه برای عزیمت به حج به آن شرکت داده بودند، پس گرفت - اما تنها پس از راه‌اندازی کارزار رسانه‌ای برای پس گرفتن آن.

سه سال بعد، او با رزرو سفر به حج در شرکت‌های مسافرتی معمولی اما خارج از ایام حج واجب به مکه رفت.

پلتفرم نوسوک

کلاهبرداری از فاروق به سال ۲۰۲۰ بر می‌گردد.

دو سال قبل از آن بود که مراحل رسمی رزرو بسته‌های سفر حج برای مسلمانان در اروپا، آمریکا و استرالیا به پلتفرم نوسوک که توسط مقامات سعودی راه ‌اندازی شده بود محدود شود.

از طریق نوسوک، زائران می‌توانند از میان مجموعه‌ای متنوع از بسته‌های زیارتی حج یکی را که خوب‌تر است انتخاب کنند، مدارک مورد نیاز را ارسال کنند، و سپس به نهادهای رسمی و شرکت های گردشگری مورد اعتماد پول بدهند.

علاوه بر پلتفرم نوسوک، عربستان سعودی تنها پس از ثبت نام از طریق وبسایت رسمی وزارت حج و عمره آن کشور به زائران ساکن عربستان اجازه می‌دهد حج انجام دهند.

زائران سایر کشورهای مسلمان می‌توانند پس از اخذ ویزا از طریق مراجع رسمی امور حج در کشورهای خودشان به حج بروند.

عربستان سعودی سهمیه‌ای برای افراد اعزامی از بسیاری از کشورها اختصاص می‌دهد. که تعداد آن ۱۰۰۰ نفر به ازای هر یک میلیون مسلمان در این کشورهاست.

برای بسیاری از مسلمانان، سفر به مکه در ایام حج، باعث رضایت عمیق از خود می‌شود.

فاروق می‌گوید: «اندکی قبل از همه‌گیری کرونا، شش نفر از اعضای خانواده‌ام و من می خواستیم به حج برویم.»

او در ادامه چنین می‌گوید: «بنابراین، به یک شرکت ظاهرا معتبر رفتیم و مبلغ زیادی برای خرید سفر کامل به حج پرداختیم، اما متاسفانه در آن سال حج به دلیل بیماری کرونا لغو شد.»

او ادامه می‌دهد: «بنابراین، من درخواست پس گرفتن پولمان را کردم اما برای یک سال تمام پاسخی دریافت نکردم. سپس مجبور شدم آنها را به دادگاه ببرم.»

دادگاه به شرکت دستور داد که پول فاروق را پس بدهد.

فاروق اقداماتی را برای بازپس گیری پول خود آغاز کرد، اما زمانی که وضعیت شرکت را در یک وبسایت دولتی بررسی می‌کرد، متوجه شد که شرکت منحل شده است.

او می‌گوید: «وقتی در حال نوشتن مشخصات شرکت برای دادخواست [برای اجرای حکم] بودم، مانند شماره ثبت و آدرس آگهی شده آن ، متوجه شدم که شرکت منحل شده و دیگر وجود ندارد.»

«برادر، این امانت است»

او می‌گوید در مدتی که برای بازپرداخت همان پولی که داده بود تلاش می‌کرد، این شرکت کلاهبردار از لحنی دینی برای ارتباط با او استفاده می‌کرد.

عباراتی مانند «این امانت است برادر» و «متعهد به استرداد آن».

فاروق می‌گوید که راهی برای پس گرفتن پولش پیدا نکرد، جز اینکه سعی کند با انتشار ماجرای خودش در شبکه‌های اجتماعی، صاحبان شرکت منحل شده را شرمسار کند.

بعد یک شرکت جدید با او تماس گرفت و گفت که پول او را به صورت اقساطی پس می‌دهد.

او می‌گوید: «تنها زمانی که ویدیوی من در فضای مجازی پخش شد، آن شرکت شروع به تماس با من کرد و پول را از طریق این شرکت دیگر به من پس داد.»

بی‌بی‌سی تلاش کرد با شرکتی که بازپرداخت را به صورت اقساطی ترتیب داده بود تماس بگیرد.

این شرکت به درخواست‌های ارسال شده بی‌بی‌سی به آدرس ایمیل، شماره تلفن و پیام‌های تبلیغاتی آن در حساب‌های رسانه‌های اجتماعی شرکت هنوز پاسخ نداده است.

نکاتی برای محافظت از خود در برابر کلاهبرداری حج

پلیس بریتانیا به مردم توصیه می‌کند که با دقت شرکت گردشگری مورد نظر خود را انتخاب کنند و بکوشند شرکتی باشد که عضو یک انجمن تجاری شناخته شده است، مانند انجمن آژانس‌های مسافرتی بریتانیا (Abta).

بسیاری از کشورهای دیگر جهان هم چنین نهادهایی دارند.

برخی نهادهای مشابه در سایر کشورها عبارتند از: انجمن آژانس‌های تور مسافرتی اندونزی، انجمن مجریان تورهای مسافرتی پاکستان، فدراسیون انجمن‌های گردشگری نیجریه و شورای آژانس‌ه‌ای مسافرتی و گردشگری امارات متحده عربی.

شرکت لجستیک سفر Ezus هم فهرستی از انجمن‌های گردشگری بسیاری از کشورها را در اختیار دارد.

در بریتانیا انجمن آژانس‌های مسافرتی بریتانیا توصیه می‌کند که همه توافق‌های حاصله بین مسافران و شرکت‌ها به جای اینکه مبتنی بر تماس‌های تلفنی یا توافق شفاهی باشد، در قراردادهایی که شرایط و ضوابط در آنها آمده، مستند و امضا شود.

درس‌هایی که آموخته شد

یکی از درس‌هایی که فاروق از این ماجرا آموخته این است که از تکیه بر نظرات مثبت مشتریان که در آنلاین ابراز شده اجتناب ورزد.

او می‌گوید: «بر اساس تجربه من، بسیاری از شرکت‌های جعلی مبالغ هنگفتی را به مردم پرداخت می‌کنند تا نظرات خوب جعلی بنویسند و آنها را به صورت آنلاین ارسال کنند. و بسیاری از مردم پس از خرید بسته‌های زیارتی به دلیل تبلیغات گمراه‌کننده قربانی کلاهبرداری می‌شوند.»

بر اساس آمار دولت عربستان سعودی، تعداد زائران در سال گذشته از مرز ۱.۸ میلیون نفر گذشت که ۹۰ درصد آنها از خارج از آن کشور آمده بودند.

این شورا تخمین می‌زند که تنها ۳ درصد از کل افرادی که هدف کلاهبرداری قرار گرفته‌اند وضعیت خود را گزارش رسمی‌ارسال می‌‌کنند و میانگین سنی زائرانی که در معرض این آسیب قرار دارند ۴۲ سال است.

سخنگوی این شورا به بی‌بی‌سی گفت که معرفی پلتفرم نوسوک به میزان قابل توجهی تقلب در حج را کاهش داده است.

این پلتفرم روند رزرو زائران از ۱۲۶ کشور را ساده می‌کند و تمام اسناد شناسایی و نقل و انتقالات مالی انجام شده برای شرایط رزرو بسته‌های زیارتی حج را تایید می کند.